کد مطلب:315377 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:337
فرمایش مولا علی به سلمان و جندب
منجمله علی الروایة فرموده: یا سلمان و یا جندب ان معرفتی بالنورانیة معرفة الله و معرفة الله معرفتی و هو الدین الخالص [1] ؛ حضرت علی (ع) می فرمایند: ای سلمان و ای جندب، همانا شناخت من به نورانیت معرفت و شناخت خداست و معرفت و شناخت خدا، معرفت و شناخت من است. این است همان دین خالص.
ثم قال من بعد كلام طویل بمضمون ما ذكر یا سلمان بنا شرف كل مبعوث فلا تدعونا اربابا و قولوا فینا ما شئتم ففینا هلك من هلك و نجا من نجی انا ابو كل مؤمن و مؤمنه [2] ؛ حضرت علی (ع) می فرمایند: ای سلمان تمام پیامبرانی كه مبعوث شدند به واسطه ما (اهل بیت) شرافت یافتند، پس ما را خدا نخوانید و خدا ندانید بعد از آن هر چه
[ صفحه 60]
(از فضائل) خواستید در مورد ما بگویید كه به واسطه ی ما هلاك شد آن كه هلاك شد به سبب ما نجات یافت آن كه نجات یافت، منم پدر هر مرد و زن مؤمنی.
و اضافه آنچه فرموده: ثم قال بعد كلام فی الاخبار بالوقایع الاتیه و الحوادث المغیبة الاوكم عجائب تركتها و دلائل كتمتها لا اجد لها حملة [3] ؛ بعد از بیان مطالبی پیرامون اخبار از وقایع آینده و حوادث غیبی فرمودند: بدانید كه من چه عجایبی را ناگفته گذاشتم و چه بسا دلائل و مسائلی كه پنهانشان كردم [به خاطر اینكه] حامل و امینی برای آنها نیافتم.
و من كلام له نحن سر الله الذی لا یخفی و نوره الذی لا یطفی و نعمته التی لا تجزی اولنا محمد و اوسطنا محمد و اخرنا محمد و فی روایة كلنا محمد فمن عرفنا فقد استكمل الدین القیم [4] ؛ از سخنان امیرالمؤمنین (ع) است كه می فرماید: مائیم آن سر الهی كه پنهان نمی ماند، ماییم آن نور خدایی كه خاموشی ندارد و آن نعمت الهی كه در قبالش پاداشی نیست، اولین ما محمد است و در میان هم محمد است و آخرینمان هم محمد است و در روایتی می فرمایند همه ی ما محمدیم پس هر كه ما را شناخت دین مقاومی را برای خود تكمیل ساخته.
و به مضمون اخبار مذكوره شاعر عارف گفته:
تا صورت پیوند جهان بود علی بود
تا نقش زمین بود و زمان بود علی بود
شاهی كه ولی بود و وصی بود علی بود
سلطان سخا و كرم و جود علی بود
هم آدم و هم شیث و هم ادریس و هم ایوب
هم یونس و هم یوسف و هم هود علی بود
هم موسی و هم عیسی و هم خضر و هم الیاس
هم صالح پیغمبر و داود علی بود
[ صفحه 61]
عیسی به وجود آمد و در حال سخن گفت
آن نطق و فصاحت كه در او بود علی بود
مسجود ملایك كه شد آدم ز علی بود
در قبله محمد بود مقصود علی بود
از لحمك لحمی بشنو تا كه بیابی
كان یار كه او نفس نبی بود علی بود
آن شاه سرافراز كه اندر شب معراج
با احمد مختار یكی بود، علی بود
محمود نبودند كسانی كه ندیدند
كاندر ره دین احمد محمود علی بود
آن معنی قرآن كه خدا در همه قرآن
كردش صفت عصمت و بستود علی بود
این كفر نباشد سخن كفر نه این است
تا هست علی باشد و تا بود علی بود
آن قلعه گشائی كه در از قلعه ی خیبر
بركند به یك حمله و بگشود علی بود
آن سرو سرافراز كه اندر ره اسلام
تا كار نشد راست نیاسود علی بود
آن شیر دلاور كه برای طمع نفس
بر خوان جهان پنجه نیالود علی بود
سر دو جهان جمله ز پیدا و ز پنهان
شمس الحق یثرب كه بنمود علی بود
«مولوی»
بعضی از عرفا در این مقام بیانی دارند. خوش داشتم به عرض اهل عرفان و علم برسانم.
اذا تجلی الله سبحانه بذاته لاحد یری كل الذوات و الصفات و الافعال
[ صفحه 62]
متلاشیة فی اشعة ذاته و صفاته و افعاله و یجد نفسه مع جمیع المخلوقات كانها مدبرة لها و هی اعضائها لا یلم بواحد منها شی ء الا ویراه ملما به ویری ذاته الذات الواحدة و صفته صفتها و فعله فعلها لاستهلاكه بالكلیة فی عین التوحید و لیس للانسان و رآء هذه الرتبة مقام فی التوحید و لما انجذب بصیرة الروح الی مشاهدة جمال الذات استتر نور العقل الفارق بین الاشیاء فی غلبة نور الذات القدیمة و ارتفع التمیز بین القدم و الحدوث لزهوق الباطل عند مجیی ء الحق و یسمی هذه جمعا و لصاحب الجمع ان یضیف الی كل اثر ظهر فی الوجود و كل صفة و فعل و اسم لانحصار كل عنده فی ذات واحدة فتارة یحكی عن حال هذا و تارة عن حال ذاك و لا نعنی بقولنا قال فلان بلسان الجمع الا هذا و هذا سر فی صدور امثال هذا الكلمات العلویة عن مصدرها صلوات الله و سلامه علیه و علی من انتسب الیه [5] .
الا ای طوطی گویای اسرار
مبادا خالیت شكر ز منقار
سرت سبز و دلت خوش باد جاوید
كه خوش نقشی نمودی از خط یار
سخن سر بسته گفتی با حریفان
خدا را زین معما پرده بردار
در مذهب ما كلام حق ناد علی است
طاعت كه بود قبول حق یاد علی است
از جمله آفرینش كون و مكان
مقصود خدا علی و اولاد علی است
كما فی الروایة انی ما خلقت سماء مبنیة و لا ارضا مدحیة و لا قمرا منیرا و لا شمسا مضیئة و لا فلكا یدور و لا بحرا یجری و لا فلكا یسری الا لمحبة هؤلاء الخمسة [6] .
خداوند متعال می فرماید: به عزت و جلالم سوگند كه خلق نكردم آسمان بنا شده و نه زمین كشیده شده و نه ماه نورافشان و نه خورشید درخشان و نه فلك دوار و نه دریای جاری و مواج و نه كشتی روان را مگر به خاطر محبت این پنج تن (آل عبا).
[ صفحه 63]
ثم قال من بعد كلام طویل بمضمون ما ذكر یا سلمان بنا شرف كل مبعوث فلا تدعونا اربابا و قولوا فینا ما شئتم ففینا هلك من هلك و نجا من نجی انا ابو كل مؤمن و مؤمنه [2] ؛ حضرت علی (ع) می فرمایند: ای سلمان تمام پیامبرانی كه مبعوث شدند به واسطه ما (اهل بیت) شرافت یافتند، پس ما را خدا نخوانید و خدا ندانید بعد از آن هر چه
[ صفحه 60]
(از فضائل) خواستید در مورد ما بگویید كه به واسطه ی ما هلاك شد آن كه هلاك شد به سبب ما نجات یافت آن كه نجات یافت، منم پدر هر مرد و زن مؤمنی.
و اضافه آنچه فرموده: ثم قال بعد كلام فی الاخبار بالوقایع الاتیه و الحوادث المغیبة الاوكم عجائب تركتها و دلائل كتمتها لا اجد لها حملة [3] ؛ بعد از بیان مطالبی پیرامون اخبار از وقایع آینده و حوادث غیبی فرمودند: بدانید كه من چه عجایبی را ناگفته گذاشتم و چه بسا دلائل و مسائلی كه پنهانشان كردم [به خاطر اینكه] حامل و امینی برای آنها نیافتم.
و من كلام له نحن سر الله الذی لا یخفی و نوره الذی لا یطفی و نعمته التی لا تجزی اولنا محمد و اوسطنا محمد و اخرنا محمد و فی روایة كلنا محمد فمن عرفنا فقد استكمل الدین القیم [4] ؛ از سخنان امیرالمؤمنین (ع) است كه می فرماید: مائیم آن سر الهی كه پنهان نمی ماند، ماییم آن نور خدایی كه خاموشی ندارد و آن نعمت الهی كه در قبالش پاداشی نیست، اولین ما محمد است و در میان هم محمد است و آخرینمان هم محمد است و در روایتی می فرمایند همه ی ما محمدیم پس هر كه ما را شناخت دین مقاومی را برای خود تكمیل ساخته.
و به مضمون اخبار مذكوره شاعر عارف گفته:
تا صورت پیوند جهان بود علی بود
تا نقش زمین بود و زمان بود علی بود
شاهی كه ولی بود و وصی بود علی بود
سلطان سخا و كرم و جود علی بود
هم آدم و هم شیث و هم ادریس و هم ایوب
هم یونس و هم یوسف و هم هود علی بود
هم موسی و هم عیسی و هم خضر و هم الیاس
هم صالح پیغمبر و داود علی بود
[ صفحه 61]
عیسی به وجود آمد و در حال سخن گفت
آن نطق و فصاحت كه در او بود علی بود
مسجود ملایك كه شد آدم ز علی بود
در قبله محمد بود مقصود علی بود
از لحمك لحمی بشنو تا كه بیابی
كان یار كه او نفس نبی بود علی بود
آن شاه سرافراز كه اندر شب معراج
با احمد مختار یكی بود، علی بود
محمود نبودند كسانی كه ندیدند
كاندر ره دین احمد محمود علی بود
آن معنی قرآن كه خدا در همه قرآن
كردش صفت عصمت و بستود علی بود
این كفر نباشد سخن كفر نه این است
تا هست علی باشد و تا بود علی بود
آن قلعه گشائی كه در از قلعه ی خیبر
بركند به یك حمله و بگشود علی بود
آن سرو سرافراز كه اندر ره اسلام
تا كار نشد راست نیاسود علی بود
آن شیر دلاور كه برای طمع نفس
بر خوان جهان پنجه نیالود علی بود
سر دو جهان جمله ز پیدا و ز پنهان
شمس الحق یثرب كه بنمود علی بود
«مولوی»
بعضی از عرفا در این مقام بیانی دارند. خوش داشتم به عرض اهل عرفان و علم برسانم.
اذا تجلی الله سبحانه بذاته لاحد یری كل الذوات و الصفات و الافعال
[ صفحه 62]
متلاشیة فی اشعة ذاته و صفاته و افعاله و یجد نفسه مع جمیع المخلوقات كانها مدبرة لها و هی اعضائها لا یلم بواحد منها شی ء الا ویراه ملما به ویری ذاته الذات الواحدة و صفته صفتها و فعله فعلها لاستهلاكه بالكلیة فی عین التوحید و لیس للانسان و رآء هذه الرتبة مقام فی التوحید و لما انجذب بصیرة الروح الی مشاهدة جمال الذات استتر نور العقل الفارق بین الاشیاء فی غلبة نور الذات القدیمة و ارتفع التمیز بین القدم و الحدوث لزهوق الباطل عند مجیی ء الحق و یسمی هذه جمعا و لصاحب الجمع ان یضیف الی كل اثر ظهر فی الوجود و كل صفة و فعل و اسم لانحصار كل عنده فی ذات واحدة فتارة یحكی عن حال هذا و تارة عن حال ذاك و لا نعنی بقولنا قال فلان بلسان الجمع الا هذا و هذا سر فی صدور امثال هذا الكلمات العلویة عن مصدرها صلوات الله و سلامه علیه و علی من انتسب الیه [5] .
الا ای طوطی گویای اسرار
مبادا خالیت شكر ز منقار
سرت سبز و دلت خوش باد جاوید
كه خوش نقشی نمودی از خط یار
سخن سر بسته گفتی با حریفان
خدا را زین معما پرده بردار
در مذهب ما كلام حق ناد علی است
طاعت كه بود قبول حق یاد علی است
از جمله آفرینش كون و مكان
مقصود خدا علی و اولاد علی است
كما فی الروایة انی ما خلقت سماء مبنیة و لا ارضا مدحیة و لا قمرا منیرا و لا شمسا مضیئة و لا فلكا یدور و لا بحرا یجری و لا فلكا یسری الا لمحبة هؤلاء الخمسة [6] .
خداوند متعال می فرماید: به عزت و جلالم سوگند كه خلق نكردم آسمان بنا شده و نه زمین كشیده شده و نه ماه نورافشان و نه خورشید درخشان و نه فلك دوار و نه دریای جاری و مواج و نه كشتی روان را مگر به خاطر محبت این پنج تن (آل عبا).
[ صفحه 63]
[1] مشارق الانوار ص 255.
[2] همان، ص 257.
[3] همان، ص 265.
[4] همان، ص 255.
[5] الانوار الساطعه، مجلس اول.
[6] مفاتيح الجنان، حديث كساء.